6 MART 2025 TARİHLİ İŞ YERLERİNDE PSİKOLOJİK TACİZİN (MOBBİNG) ÖNLENMESİNE DAİR CUMHURBAŞKANLIĞI GENELGESİ

06 Mart 2025 tarihli ve 32833 sayılı Resmî Gazete’de yayımlanan 2025/3 sayılı Cumhurbaşkanlığı Genelgesi ile iş yerlerinde psikolojik tacizin (mobbing) önlenmesine yönelik düzenlemeler getirilmiş olup, işverenlere ve yöneticilere bu kapsamda çeşitli yükümlülükler ihdas edilmiştir. Anılan Genelge hükümlerine aykırılık teşkil eden fiillerin varlığı halinde, ilgililer tarafından başvurulabilecek hukuki ve idari yollar aşağıda gösterilmiştir.

1. İDARİ BAŞVURU YOLLARI

Genelge ile işveren ve yöneticilere, çalışanların psikolojik tacize karşı korunması yönünde yükümlülükler getirilmiş olup, bu yükümlülüklerin ihlal edilmesi durumunda mağdur çalışanlar aşağıdaki mercilere başvuruda bulunabilir:

• Cumhurbaşkanlığı İletişim Merkezi (CİMER): Çalışanlar, iş yerlerinde maruz kaldıkları psikolojik taciz fiillerine ilişkin şikâyetlerini CİMER aracılığıyla iletebilir.

• Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı: İşverenin iş yerinde sağlıklı ve güvenli bir çalışma ortamı sağlama yükümlülüğünü yerine getirmemesi halinde, ilgili Bakanlığa başvurularak idari inceleme talep edilebilir.

• ALO 170 Hattı: Çalışanlar, iş yerlerinde psikolojik tacizle karşılaştıklarında, Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı’na bağlı ALO 170 hattı üzerinden ihbarda bulunarak gerekli yönlendirmeleri alabilir.

• Türkiye İnsan Hakları ve Eşitlik Kurumu (TİHEK): İş yerinde psikolojik taciz, ayrımcılık yasağı kapsamında değerlendirilebilecek nitelikte ise, ilgili çalışan TİHEK’e başvuruda bulunabilir.

• Kamu Denetçiliği Kurumu (Ombudsmanlık): Kamu görevlileri, iş yerlerinde psikolojik tacize uğramaları halinde Kamu Denetçiliği Kurumu’na müracaat edebilir.

İlgili başvurular neticesinde, idari merciler tarafından yapılacak inceleme sonucunda işveren hakkında çeşitli idari yaptırımlar uygulanabilir.

2. YARGI YOLLARI

Genelge hükümlerine aykırı fiillere maruz kalan çalışanlar, durumun mahiyetine göre adli ve idari yargı mercilerine başvuruda bulunabilir:

• İş Mahkemelerine Başvuru:

  • Çalışanlar, iş sözleşmesinin feshi, kıdem ve ihbar tazminatı talepleri ile iş mahkemelerinde dava açabilir.

  • İşverenin veya yöneticilerin psikolojik taciz teşkil eden fiilleri nedeniyle, çalışanlar maddi ve manevi tazminat davası açabilir.

• Ceza Yargısı Kapsamında Sorumluluk:

  • Mobbing niteliğinde olan hakaret, tehdit, kişiyi çalışma hakkından yoksun bırakma, ayrımcılık veya görevini kötüye kullanma fiilleri, Türk Ceza Kanunu kapsamında suç teşkil edebilir.

  • Bu bağlamda, çalışanlar Cumhuriyet Başsavcılığı’na suç duyurusunda bulunarak ceza soruşturması başlatılmasını talep edebilir.

• İdari Yargı Yoluna Başvuru:

  • Kamu görevlileri açısından iş yerinde psikolojik taciz vakaları meydana geldiğinde, disiplin cezalarına karşı idari yargı mercilerine iptal davası açılabilir.

  • Kamu işverenlerinin yükümlülüklerini yerine getirmemesi halinde, idari işlemin iptali veya tam yargı davası açılması mümkündür.

3. SENDİKAL MEKANİZMALAR VE TOPLU İŞ SÖZLEŞMESİ HÜKÜMLERİ

Genelgede, toplu iş sözleşmelerinde psikolojik tacizle mücadeleye yönelik önleyici ve koruyucu hükümlere yer verilmesi gerektiği düzenlenmiştir. Bu doğrultuda:

• Sendika üyesi çalışanlar, işverenin psikolojik tacizle mücadele yükümlülüklerini yerine getirmemesi halinde sendikaları aracılığıyla yasal girişimlerde bulunabilir.

• Toplu iş sözleşmesi veya bireysel iş sözleşmesinde mobbinge ilişkin koruyucu hükümlerin ihlal edilmesi durumunda, işveren aleyhine iş mahkemelerinde dava açılabilir.

• İş yerinde toplu eylem veya grev hakkının kullanılması hususu sendikal mevzuat çerçevesinde değerlendirilmelidir.

4. İDARİ DENETİM VE YAPTIRIMLAR

Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı müfettişleri, iş yerlerinde iş sağlığı ve güvenliğini sağlamakla yükümlü işverenlerin psikolojik tacizi önlemeye yönelik tedbir alıp almadığını denetleyebilir. Denetim sonucunda:

• İdari para cezası uygulanabilir,

• İş yeri faaliyetleri durdurulabilir,

• İşveren hakkında hukuki ve cezai süreçler başlatılabilir,

• Kamu kurumlarında görev yapan yöneticiler hakkında disiplin soruşturması açılabilir.

SONUÇ

2025/3 sayılı Cumhurbaşkanlığı Genelgesi ile işverenler ve yöneticiler, iş yerlerinde psikolojik tacizin önlenmesi hususunda geniş kapsamlı yükümlülükler altına alınmıştır. Genelgeye aykırılık teşkil eden her türlü fiil karşısında, çalışanların idari başvuru yollarını tüketmeleri, gerekli hallerde yargı mercilerine müracaat etmeleri, sendikal haklarını kullanmaları ve ilgili idari makamların denetim süreçlerini işletmeleri mümkündür. Genelge, çalışanların ruhsal ve fiziksel bütünlüklerinin korunması ile insan onuruna yaraşır bir çalışma ortamının sağlanmasını hedeflemekte olup, bu düzenlemelere riayet etmeyen işverenler hakkında hukuki ve cezai yaptırımların uygulanacağı açıktır.

DURAN& DİVRİK HUKUK VE DANIŞMANLIK İŞ HUKUKU SERİSİ